Historia butów koszykarskich (lata 90. XX wieku)

Ostatnio pisaliśmy o historii obuwia koszykarskiego XX wieku do lat 80.. Dziś uwagę skupimy na latach 90., które są bardzo bogate w niezwykle ciekawe projekty dedykowane koszykarzom. Okres ten z pewnością można uznać za najlepszy czas dla butów do koszykówki, ponieważ wcześniejsze lata przetarły już koszykarski szlak, a producenci zyskali ogromne pole do popisu, dzięki wcześniejszym projektom oraz za sprawą rozwoju nowoczesnych technologii i usprawnienia zaplecza produkcyjnego.

Początek wielkiej serii

Sygnowanie butów nazwiskami znanych zawodników w latach 90. stawało się coraz popularniejsze i coraz większa liczba producentów wykorzystywała to rozwiązanie w celu promowania swoich butów. W 1990 roku światło dzienne ujrzały pierwsze buty Converse sygnowane nazwiskiem Magica Johnsona. Na początku 1990 roku ukazał się piąty model z serii Air Jordan, a pod koniec tego samego roku fani doczekali się szóstej odsłony. Buty tworzone w kooperacji z Michaelem Jordanem skutecznie zdominowały rynek na początku lat 90. i stały się produktem pożądanym przez wielu fanów koszykówki i sportowego obuwia. W szczególności w okresie, gdy koszykarz ze swoją drużyną Chicago Bulls odnosili sukcesy w lidze NBA.

Pompowane buty Reebok i Nike

W latach 90. Reebok starał się uskuteczniać działanie systemu Pump, który zrobił na klientach spore wrażenie w poprzedniej dekadzie. Technologię wykorzystano między innymi w butach Twilight Zone i Omni Zone. Nike, nauczony na błędach po premierze Air Pressure, wypuścił buty, w których nie trzeba było używać zewnętrznej pompki, by napełnić kołnierz buta powietrzem. Model Air Command Force, bo o nim właśnie mowa, niektórzy mogą kojarzyć z filmu „White Men Can’t Jump”. Buty były też użytkowane przez Davida Robinsona.

Koszykarski początek lat 90.

Rok później do gry wrócił adidas, który wypuścił model Torsion Artillery oraz Artillery Lite High, wyposażone w debiutujący w latach 80. System Torsion. Converse kontynuował współpracę z Magic Johnsonem. W 1991 roku Reebok zrezygnował z korzystania z systemu ERS, który został użyty po raz pierwszy w 1987 roku, a jego działanie było zbliżone do systemu Air prezentowanego przez Nike. Modele Pump Omni Zone II i Pump Omni Lite wyróżniały się obecnością systemu Hexalite. W tym samym roku Nike postanowiło ostro zabrać się do pracy, dużo wysiłku poświęcając zarówno obuwiu biegowemu, jak i koszykarskiemu. Wypuszczono modele do gry takie jak Air Force 180 w wersji mid oraz high. Kontynuowano też pracę nad ulepszeniem systemu amortyzującemu, dzięki czemu zaprojektowano poduszkę gazową o 50% większą i wydajniejszą niż te, które stosowano wcześniej. Na rynku zadebiutowała również seria Huarache, a jednym z jej reprezentantów był model Air Flight Huarache.

W 1992 roku na rynku obuwia koszykarskiego pojawiła się marka Fila, debiutująca modelem The Cage. W tym samym roku adidas wprowadziło na rynek model Mutombo stworzony dla Dikembe Mutombo. Converse zaś zakończyło pracę nad nowym systemem amortyzującym React, zastosowanym w modelach Aerojet (dla Larry’ego Johnsona) oraz Accelerator III (dla Kevina Johnsona). Ponadto pojawił się też model Tarmax, przeznaczony do gry w koszykówkę na betonie.

Reebok zapoczątkował serię Blacktop, w której pojawiały się buty do gry na betonie. Do serii zalicza się między innymi modele Battleground i Boulvard. Na parkiecie królował wtedy Shaquille O’Neal, który występował w sygnowanym modelu – Shaw Attaq. Inni zawodnicy współpracujący z marką Reebok, czyli Shawn Kemp oraz Dominque Wilkins pojawiali się na boisku w modelu Vertical I.

Nike zaczęło stosować nowe rozwiązanie w postaci krzyżujących się pasków na cholewce, których zadaniem było zapewnienie lepszego trzymania stopy przez buta. Zabieg ten zastosowano w Jordan VIII oraz Air Raid. Z kolei w modelu Air Force Max dla Charlesa Barkleya pojawiło się sporych rozmiarów okienko z widocznym pod piętą systemem amortyzującym Air Max.

Zabawa technologiami

Wysyp nowych technologii sprawił, że producenci kontynuowali rozwój tego trendu w roku 1993. Reebok wypuścił kolejny model przeznaczony dla O’Neala – Shaq Attaq II, buty Vertical II oraz kontynuował serię Blacktop, w której pojawił się model Booulevared II. Converse tworzył kolejne buty dla Larry’ego Johnsona – Aerojam, Backjam oraz Tarmax II. Natomiast dla Kevina Johnsona marka stworzyła model Run N’ Slam. W 1994 roku Slam Dunk Contest zwyciężył isaiah „JR” Rider, mając na sobie model NBA J.R Rider.

adidas również starał się nie pozostawać w tyle za konkurencją i wydał model Streetball, którego nazwa oczywiście związana była z przeznaczeniem butów. Oferta marki została także poszerzona o kolejne buty dla Mutombo. adidas nie stronił od innowacji, o czym możemy przekonać się na podstawie modelu Equipment, w którym wykorzystano wyjmowaną skarpetę neoprenową.

W późniejszym czasie Nike nadal starało się rozwijać swój patent dotyczący wsparcia stopy za pomocą dwóch krzyżujących się pasków. Po raz kolejny takie rozwiązanie można było zobaczyć w modelach Air Raid II, Air Force w wersji mid i high, Air Unlimited, a także w Air Force Max CB (buty Charlesa Barkleya).

W latach 90. Michael Jordan po raz pierwszy przeszedł na emeryturę, lecz mimo to oregoński koncern wydał dziewiątą edycję butów sygnowanych jego nazwiskiem. Sporym zainteresowaniem cieszył się też model Air Maestro II, który swoją popularność zawdzięcza przede wszystkim Scottiemu Pippenowi. Największą sympatię zdobyła czerwona kolorystyka, w której koszykarz wystąpił na imprezie All Star Game w 1994 roku.

Buty do koszykówki w 1994 roku

W 1994 roku Fila coraz śmielej zaczynała działać w kwestii butów do koszykówki, wobec czego świat mógł ujrzeć model The Hill (dla Granta Hilla) oaz Mashburn (dla Jamala Mashburna).

Converse nadal dbał o swoje gwiazdy, dostarczając im nowe modele. Kevin Johnson otrzymał kolejne Run N’ Slam oraz model Pandemonium. Z kolei dla Larry’ego Johnsona zaprojektowana model LJ oraz Destroyer, stanowiący trzecie wcielenie modelu Tarmax. Isaiah Rider dostał od firmy Converse model Armory. Po raz pierwszy stworzono też obuwie dla młodego zawodnika Latrella Sprewella. Były to buty o nazwie Acropolis.

Reebok efektywnie rozwijał serię dla O’Neala, dostarczając mu w latach 1993-1994 trzy modele stanowiące kolejne wydania butów Shaq Attaq. Całkowitą nowością w portfolio marki był model Kamikaze, z którego korzystał Shawn Kemp.

adidas wydał następną odsłonę butów dla Mutombo. Niemiecki brand, wzorując się na konkurencji, także postanowił zastosować w swoich butach zapięcie na rzepy w obszarze śródstopia. Pomysł ten wykorzystano w modelu Agressor (dla Johna Starksa) oraz adidas EQT BB, w których na parkiecie pojawiał się między innymi Detlef Schrempf.

W międzyczasie na rynku pojawił się model Air Jordan X, którego specyficznym elementem były napisy na podeszwie, związane z karierą Michaela Jordana. Kiedy Michael wrócił do koszykówki w 1995 roku pojawił się na boisku właśnie w tym modelu.

Również Charles Barkley doczekał się kolejnego modelu, jakim był Air Max 2 CB. Wartym wspomnienia jest też model Air G.O. LWP, który odznaczał się niezłą lekkością jak na tamte czasy. W butach tych na parkiecie pojawiał się Reggie Miller oraz Anfernee Hardaway.

Jak wyglądały buty koszykarskie na początku drugiej połowy lat 90.?

Druga połowa lat 90. przyniosła rynkowi całkiem sporo. Fila rozkręciła się na dobre i zaprezentowała światu kolejne modele dla Hilla i Mushburna. Ponadto marka przygotowała całkiem nowy model dla Jerry’ego Stackhouse’a.

Nowości od Converse doczekali się także Kevin Johnson i Larry Johnson, w związku z czym na rynek trafiły modele R.A.W. Energy, R.A.W. Power oraz Muscle. Najbardziej przykuwającym uwagę był jednak model dla Sprewella – Voltage.

W tym samym czasie adidas zwolnił nieco swoje tempo i zaprezentował jedynie model Streetball 95.

Reebok natomiast przygotował absolutną nowość dla O’Neala, czyli model Shaqnosis. W tamtych latach Reebok lubił stosować wzornictwo oparte na geometrycznych kształtach, co można była zauważyć nie tylko w Shaqnosis, ale również w modelach takich jak Blas, Kamikaze II czy Optix.

Nike w 1995 roku wypuściło dwa modele dla Charlesa Barkleya – Air CB 34 oraz Air CB 34 II. Godnym uwagi jest też model Air More Uptempo, w których na parkiecie występował między innymi Scottie Pippen. Charakterystyczny dla tego modelu był napis „Air” znajdujący się z boku buta i zajmujący znaczną powierzchnię cholewki.

Podczas All Star Game w 1995 Penny Hardaway pojawił się na parkiecie w modelu Air Lampaste, a w sezonie 1995/1996 otrzymał swój własny model – Air Max Penny. Również Jason Kidd mógł się pochwalić swoim modelem – Air Zoom Flight 95. W tych butach Brent Barry został zwycięzcą konkursu wsadów w 1996 roku. Trudno byłoby nie wspomnieć też o nietuzinkowym modelu zaprojektowanym dla Dennisa Rodmana – Air Shake N’Destrukt. Ważnym modelem w tym okresie były też Jordan XI, w którym projektanci połączyli tkaninę balistyczną ze skórą, przez co buty były niebywale lekkie i wyróżniały się niesztampowym designem, cenionym po dziś dzień.

Sezon 1996/1997

W 1996 roku Fila pozyskała nową gwiazdę – Chrisa Webbera, dla którego specjalnie zaprojektowano model na okres tak zwanych Play-Off’ów – Flying Fortress.

Stworzono też nowy model dla O’Neala – Preacher. Buty w porównaniu do swoich poprzedników miały znacznie agresywniejszą podeszwę. O’Neal dostał jeszcze jeden model – Dunkmob. W sezonie zasadniczym Kamp występował na meczach w modelu Aftershok, które były jeszcze bardziej masywne niż Preacher O’Neala. Z kolei w Play-Off’ach Kamp występował w modelu Reignman. Swój pierwszy model dostał też Allen Iverson – The Question.

Converse postanowił wypuścić buty nawiązujące bardziej do klasycznych kształtów, a nie futurystycznych sylwetek, które stały się modne wśród wszystkich producentów sportowego obuwia, ze szczególnym naciskiem na modele koszykarskie. Klasyczny charakter marki Converse daje się zauważyć w modelach Dr. J 2000, Hall of Fame oraz As 91 (powstały dla Rodmana).

adidas po rocznej przerwie od ciekawych projektów wrócił na rynek z nową technologią – Feat You Wear, oparte na naturalnym kształcie ludzkiej stopy. System ten został wykorzystany w modelu EQT Top Ten 2010 oraz w EQT Elevation.

Nike wypuściło kolejny model dedykowany Kiddowi – Zoom Flight Five oraz kolejną edycję butów Charlesa Barkleya – Air CB 34. Wypuszczono na rynek także następny model dla Penny’ego Hardawaya – Air Max Penny II. Światło dzienne ujrzał też kultowy po dziś dzień model Air Foamposite One, który wyróżniał się spośród konkurencji dzięki konstrukcji i zastosowanym materiałom.

W 1996 roku Nike wydało też kilka modeli koszykarskich, w których zastosowano zdejmowany rzep – Air College Force, Air Adjust Force oraz Air Modify Force.

Od Jordan Brand ukazała się dwunasta edycja butów Air Jordan, w których Michael Jordan wystąpił na tak zwanym „Flu Game”, czyli piątym meczu finałów z Utah Jazz w 1997 roku, gdzie zawodnik pojawił się na parkiecie z gorączką, a jego gra trwale zapisała się na kartach koszykarskiej historii.

W 1997 roku Converse wypuścił kolejny model dla Rodmana – AS Rodman. Fila zaprezentowała czwarty model dla Granta Hilla i model sygnowany nazwiskiem Chrisa Webbera (buty ze specyficznym pasem na sporej części powierzchni). W tym samym roku marka And1 poszerzyła swoją działalność o produkcję butów do koszykówki. Firma nawiązała współpracę ze Stephonem Marburym, a efektem kooperacji był model The Marbury.

Reebok w 1997 roku nadal pracował nad budami dla O’Neala i wyprodukował model Shaq Reflection. Dla Kempa powstał model Reignman II oraz The Shroud. Nowe buty otrzymał też Iverson – The Answer.

adidas w 1997 roku wypuścił model we współpracy z Bryantem, który miał silną kampanię promocyjną w naszym kraju. KB8 to buty, które stały się popularne za sprawą talentu amerykańskiego koszykarza oraz sporych nakładów na działania marketingowe. Bardzo ciekawą propozycją dla koszykarzy okazał się model Real Deal, który miał trzy charakterystyczne paski zaczynające się na czubku buta.

W 1997 roku Nike po raz pierwszy zaprezentowało buty biegowe, w którym słynna poduszka gazowa została rozłożona na całej długości podeszwy. Air Max 97 były inspiracją dla modeli koszykarskich, na przykład dla butów Air Total Max Uptempo, w których występował na boisku na przykład Reggie Miller. Widoczny na całej długości system Air Max wykorzystano też w modelu Total Air Foamposite Max. Pomysł ten został użyty również w butach dla Charlesa Barkleya (Air CB 34 II, Air Super CB, Scottiego Pippena (Air Pippen II) oraz Penny’ego Hardawaya (Air Max Penny III).

Sezon 1997/1998

W sezonie 1997/1998 na rynek trafiło wydanie Air Foamposite Pro, który zamiast wcześniejszego logo miał Swoosh na bocznej części buta. Swojego modelu doczekał się też Kevin Garnett – Air Garnett.

Sezon 1997/1998 był skrócony (tak zwany lockout), dlatego w tym okresie nie pojawiło się tyle ciekawych propozycji koszykarskich, co w sezonach poprzednich. Fila zwolniła tempo w kwestii butów do koszykówki i w 1998 roku ukazał się ostatni model dla Granta Hilla – Hill V. Oczywiście marka nadal kontynuowała projektowanie butów do gry, jednak nie cieszyły się one już taką popularnością jak dotychczasowe projekty.

O’Neal zakończył współpracę z Reebokiem i sam zajął się obuwniczym biznesem, sprzedając buty z własnej linii na stronie internetowej dunk.com. Wobec tego marka Reebok skupiła się na współpracy z innymi gwiazdami NBA. Stworzono kolejny model dla Iversona – The Answer II.

Kwitła też współpraca Nike z Bryantem, czego efektem był model KB II oraz Real Deal II. Nike przedstawiło też kolejne Jordany (Air Jordan XIV) oraz model Garnet II i czwarty (będący jednocześnie ostatnim) model dla Penny’ego Hardawaya – Air Max Penny IV. Swój model otrzymał za to Tim Hardaway – Air Zoom T-Bug, które były niebywałe lekkie jak na swoje czasy. Sporo zamieszania na rynku wywołał model Air Zoom Flight 98 „The Glove” i wielu fanów oregońskiego koncernu z nadzieją czeka na reedycję tego wydania. Buty wyposażone były w zamek błyskawiczny, co wyglądało naprawdę ciekawie. W butach tych grał między innymi Gary Payton, który w tym samym sezonie dostał też od Nike Air Zoom GP, buty o nieszablonowym designie.

Obuwniczo-koszykarskie osiągnięcia w 1999 roku

W 1999 roku And1 wróciło z modelem Tai Chi Mid, który spopularyzował Vience Carter (http://www.espn.com/nba/player/_/id/136/vince-carter) podczas Slam Dunk Contest w 2000 roku, dając tym samym szansę młodej wówczas marce na posiadanie w swoim portfolio ponadczasowego klasyka. Na podeszwie Tai Chi Mid stworzono również model Finger Roll, a rozwiązanie to marka wykorzystywała jeszcze w przyszłości niejednokrotnie.

Reebok stworzył kolejny model dla Iversona – The Answer III oraz Kempa – Velocity Mid.

adidas natomiast dalej współpracował z Bryantem i zaprojektował modele KB8 III oraz Bromium.

Nike intensywnie pracowało nad butami dla swoich gwiazd, wobec czego w sklepach można było kupić modele: Air Pippen III, Air Garnett III oraz Air Zoom GP II, a także Air Jordan XV. Koncern z Oregonu nieprzerwanie starał się unowocześniać swoje technologie, żeby wyróżnić się spośród konkurencji i dominować na rynku. Jednym z efektów eksperymentowania z różnymi technologiami był model Air Flightposite, który wywołał sporo skrajnych emocji. Jedni od razu pokochali nowe dzieło Nike, inni darzyli je nienawiścią i woleli zwrócić się ku innym produktom z oferty butów „z łyżwą”. Air Flightposite stanowiły kontynuację rozwoju technologii Foamposite.