Historia butów koszykarskich (do lat 80. XX wieku)

Historia butów dedykowanych grze w koszykówkę jest niemalże tak samo długa jak historia tej dyscypliny sportowej, której powstanie datuje się na 1891 rok. Buty koszykarskie po raz pierwszy pojawiły się na rynku na początku XX wieku, a za ich stworzenie odpowiedzialna jest pochodząca ze Stanów Zjednoczonych marka Converse. Zobaczmy, co dalej działo się w XX wieku w kwestii obuwia do koszykówki.

Pierwsze buty do koszykówki

Za pierwsze buty koszykarskie uważa się kultowy model All Stars wyprodukowany przez markę Converse. Na początku buty te nie spotkał się ze zbytnią sympatią ze strony klientów, jednak amerykański brand wpadł nie całkiem ciekawy pomysł marketingowy. Converse zaprosiło do współpracy znanego wówczas koszykarza – Charlesa „Chucka” Taylora i od tamtej pory model All Star sygnowany jest jego nazwiskiem. Buty te stały się popularne nie tylko wśród sportowców, ale także wśród społeczeństwa.

Malowanie All Starów

W latach 40. i 50. XX wieku klasyczne All Stary cieszyły się największą popularnością, a często powtarzanym zabiegiem stało się malowanie butów przez zawodników wedle barw swojej drużyny.

adidas i Puma w akcji

Pod koniec lat 60. Spore znaczenie na rynku zaczęły mieć dwie niemieckie firmy – adidas oraz Puma. Jedną z nich zarządzał Adolf Dassler, a druga była własnością jego brata Rudolfa Dasslera. Bracia wspólnie zaczynali obuwniczy biznes, jednak w wyniku rodzinnego konfliktu kontynuowali działalność osobno, tworząc dwie potężne marki, które znane są na całym świecie po dziś dzień.

Krokiem milowym było wypuszczenie przez firmę adidas w 1968 roku butów Pro Model. Były to budy sięgające za kostkę i charakteryzowały się gumowym przodem. Choć ten model nie podbił rynku, to jego wypuszczona rok później wersja z niską cholewką, czyli kultowy Superstar, stał się ponadczasowym hitem.

Puma w tym samym roku wypuściła na rynek modele: Suede, State oraz Basket. Były to buty o niskim profilu cholewki, a materiałowym bazowym był zamsz lub skóra.

Początek lat 70. znów okazał się czasem intensywnych prac przedsiębiorstwa założonego przez Adolfa Dasslera. W 1971 roku adidas po raz pierwszy nawiązał współpracę ze sportowcem i wypuściło na rynek model sygnowany jego nazwiskiem. Sportowcem tym był koszykarz Kareem Abdul-Jabbar, dzięki któremu na sklepowych półkach zawitał model Jabbar.

Puma podobnego działania podjęła się dwa lata później, nawiązując współpracę z Waltem Frazierem, czego owocem był model Clyde, nawiązujący wzornictwem do wcześniejszych produktów marki. W 1972 roku adidas wypuściło model Campus, który początkowo pojawił się w sklepach jako Tournament, jednak nazwę zmieniono na początku lat 80. Model ten ma koszykarskie korzenie, choć największą popularność zyskał jako element mody ulicznej. Buty osiągnęły sporą popularność między innymi za sprawą Beastie Boys.

Narodziny firmy Nike

W 1964 w Stanach Zjednoczonych, w stanie Oregon powstałą firma pod nazwą Blue Ribbon Sports. Na początku działalności przedsiębiorstwo skupiało uwagę na obuwiu biegowym, jednak wraz z rozwojem firmy, poszerzono ofertę o buty przeznaczone do innych dyscyplin sportowych. W 1971 po raz pierwszy wykorzystano nazwę Nike, a siedem lat później określenie to stało się oficjalną nazwą marki. Pierwszy koszykarskie modele oregońskiego koncernu zawitały na rynku w 1972 roku. Były to modele Bruin oraz Blazer. Charakterystycznym ich elementem był sporych rozmiarów Swoosh. Zabieg ten był celowy, ponieważ projektanci chcieli, by ludzie mogli dostrzec logo z daleka.

Buty koszykarskie z lat 70.

W 1979 roku adidas zaprojektował model Top Ten, który zapoczątkował modę na produkowanie obuwia sportowego z miękką wyściółką wewnątrz buta. Również na przełomie lat 70. i 80. Marka Converse wypuściła buty All Star Pro, które nosił Julius Erving. W tym okresie Puma nawiązała współpracę z Ralphem Sampsonem. Doświadczenie zawodnika w grze i biegłość w obuwniczych technologiach niemieckiego brandu sprawiły, że na rynku ukazały się buty Ralph Sampson.

Nie tylko giganci

Buty koszykarskie miała w swojej ofercie firma Pony, znana przede wszystkim na terenie Stanów Zjednoczonych. W portfolio marki znajdował się między innymi model Top Star, które spopularyzował Spud Webb.

Nike i buty koszykarskie

Dość rewolucyjnym momentem w historii obuwia koszykarskiego był rok 1982, kiedy to Nike wydało uwielbiany do dzisiaj model Air Force 1. Były to pierwsze buty przeznaczone do gry w koszykówkę wykorzystujące system Air w podeszwie, czyli systemem amortyzującym zastosowanym po raz pierwszy w modelu Air Tailwind z 1978 roku. Początkowo Air Force 1 ukazały się w wersji high, wersja mid ujrzała światło dzienne nieco później. W 1987 roku pojawił się następca Air Force 1, czyli Air Force II. Ostatnim modelem z tej serii były buty Air Force V, które zakończyły tę linię w 1990 roku. AF1 od ponad 30 lat cieszy się olbrzymią popularnością i nadal jest jednym z najchętniej kupowanych butów z oferty firmy Nike.

Buty koszykarskie w latach 80.

Wzrost popularności obuwia koszykarskiego nastąpił w połowie lat 80.. Wtedy marki odzieżowe zaczęły wypuszczać coraz więcej modeli dedykowanych koszykarzom, usprawniając swoje technologie produkcyjne. W obuwiu zaczęto stosować nowe systemy i rozwiązania, mające zwiększać komfort użytkowania.

Ponadto w latach 80. Buty w koszykarskim stylu były hitem nie tylko wśród zawodników, ale także na ulicach. adidas wydał niezwykle ciekawy model Centennial, który w 1984 roku dostał nowy wzór podeszwy i toeboxa. W 1985 roku debiutowały modele Forum i Dacade, a w 1986 premierę miały Ecstasy, Metro i Attiude. Rynkową ciekawostką okazał się model z 1985 roku, czyli Adicolor H. W zestawie z butami można było znaleźć osiem markerów, dzięki którym każdy mógł indywidualnie spersonalizować swoje buty.

Jeśli chodzi o markę Converse, najważniejszym modelem w latach 80., był Weapon, debiutujący w 1986 roku. Korzystali z niego dwaj wybitni sportowcy – Magic Johnson oraz Larry Bird.

Puma w tym okresie stworzyła takie modele jak Dallas czy Slipstream. Jednak najbardziej rozpoznawalnym dziełem z lat 80. Pozostaje model Sky II. Pojawił się w 1986 roku, a jego elementem charakterystycznym były dwa zapięcia na rzepy.

W latach 80. również Reebok postanowił dołożyć swoją cegiełkę do historii obuwia koszykarskiego, wypuszczając model Pro Legacy. Marka wykupiła też od Nike dwóch zawodników. Byli to Danny Ainge i Dennis Johnson.

W tamtych latach sygnowanie butów nazwiskami znanych zawodników nie stanowiły żadnej nowości. Nowością jednak był krok podjęty przez Patricka Ewing, który stworzył własną linie butów i nazwał firmę od swojego nazwiska – Ewing.

Nike dalej kontynuowało produkcję butów koszykarskich. W 1984 dołączył do portfolio model Vandal, odróżniający się materiałem, z jakiego został wykonany. Wcześniej producenci nie stosowali w swoich projektach nylonu czy płótna, a najbardziej popularnym tworzywem była skóra naturalna. W 1985 roku światło dzienne ujrzały modele Dynasty i Terminator. Ten drugi został zaprojektowany dla drużyny Georgetown Hoyas. Pojawił się też kolejny klasyk, czyli Dunk, który spodobał się ludziom tak bardzo, że pod naciskami firma wznowiła produkcję w 1998 roku.

W 1985 roku Nike nawiązało też współpracę z Michaelem Jordanem, w wyniku czego powstała jedna z najdłużej produkowanych linii obuwia sygnowanych nazwiskiem sportowca. Efektem kooperacji oregońskiego koncernu ze słynnym koszykarzem stała się linia Air Jordan. Pierwszy model, czyli Air Jordan 1 pod względem designu mocno przypomina model Dunk, jednak w tym przypadku w podeszwie zastosowano system amortyzujący Air. Z pierwszymi Jordanami wiąże się też ciekawa historia, ponieważ ukazały się one w czarno-czerwonej kolorystyce. Tego rodzaju barwy były wówczas zakazane w NBA, a mimo to Michael pojawiał się w nich na parkiecie, przez co na klub utalentowanego zawodnika nałożono karę w wysokości kilku tysięcy dolarów. Działanie to jednak miało pozytywne konsekwencje, ponieważ oregoński koncern wykorzystał je w celach promocyjnych, dzięki czemu sprzedaż modelu stale rosła.

W 1988 roku na półki w sklepach trafił model Air Revolution, którego nazwa bynajmniej nie jest przypadkowa. Były to pierwsze buty do koszykówki z widocznym systemem Air. W tym samym roku do oferty Nike dołączył model Air Alpha Force II stworzony dla Charlesa Barkleya. Charakterystycznym elementem butów był rzep w przedniej części buta. Nieco później spod rąk projektantów wyszedł model Air Jordan III, na którym po raz pierwszy zastosowano logo przedstawiające słynnego dziś Jumpana. Projekty Jordan Brand okazały się na tyle dobre, że linia nabrała ekskluzywnego charakteru. Oregońscy designerzy dokładali wszelkich starań, by zapewnić odbiorcom jak najlepszy design, innowacyjne rozwiązania technologiczne i najwyższej jakości materiały.

Pod koniec lat 80. Reebok postanowił rozszerzyć swoją ofertą dotyczącą buty do koszykówki i zaprojektował model Pump Omni, wyposażony w system Hexalite i system Pump. Polegał on na tym, że wokół języka i kostki umieszczano specjalną komorę powietrza, którą przy użyciu pompki znajdującej się na języku można była napełniać powietrzem. Rozwiązanie to miało zagwarantować jak najlepsze dopasowanie buta do stopy. Nike także szło za ciosem i wypuściło model Air Pressure, które było sprzedawane w dedykowanym plastikowym pudełku i pompką w zestawie. Pomysł ten nie został pozytywnie odebrany przez rynek i produkcja tego modelu trwała zaledwie przez rok, tym samym stając się nie lada gratką dla kolekcjonerów. Warto wspomnieć, że technologię Pump Reebok wykorzystuje z powodzeniem aż do dzisiaj.